《Cam Sành Bố Hạ》 - 免费有声读物

Ông Chánh Hậu- nhân vật chính trong truyện là hiện thân của lòng từ thiện, ý chí quật khởi của một dòng họ đầu thế kỉ 19 trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp ở vùng đất Yên Thế. Ông cũng là người làm ra giống Cam sành nổi tiếng nhưng đã phải gánh chịu những bi kịch từ tư duy sai lầm “duy ý chí”. Bên cạnh câu chuyện về giống cam sành Bố Hạ, rộng lớn hơn là tinh thần quật khởi của nhân dân Bắc Giang nói chung và nhân dân huyện Lạng Giang nói riêng trong cuộc nổi dậy mùa thu tháng Tám năm 1945... Sinh 21 tuổi quê ở Thái Bình, Hạnh, 18 tuổi quê ở Hà Nam cùng là dân nghèo đói, phiêu bạt về đất Bố Hạ làm thuê cho nhà chánh tổng Lý Hậu. Làng Mai Hạnh ai cũng khen hai người đẹp đôi, Sinh thì muốn lấy Hạnh nhưng cô lại mong lấy được một người chồng khá giả để cậy nhờ nên luôn giữ khoảng cách với anh. Lý Hậu thừa hưởng gia tài giàu có nhưng chỉ say mê với công việc làm vườn từ nhỏ. Mười năm tuổi ông tự lên Bo Giầu mua chục cành cam chiết mang về trồng ở vườn. Từ mười cành cam chiết đã cho ông... Ông Hậu hài lòng với cơ ngơi giàu có nhà mình, ông tự hào bới nó được làm nên bởi chính bàn tay lao động của ông mà không phải do cướp bóc của ai mà có được. Đặc biệt là những cánh đồng cam sành rộng lớn do ông say mê chiết cành, đào hố, mở rộng diện tích. Cây cam sành gặp đất đai, khí hậu phù hợp đã trổ cành, lớn nhanh, đơm hoa kết trái làm giàu cho ông. Ông Hậu còn nghĩ tới việc mở rộng tầm mắt của mình ra cả nước, thậm chí cả năm châu để mong làm kinh tế giỏi. Để bảo vệ gia tài của mình, ông... Lễ Khao mừng ông Hậu nhận chức Chánh tổng diễn ra suôn sẻ, tốt đẹp. Các khách trên tỉnh, trên phủ được ông Hậu tặng quà là những hòm gỗ nặng trịch đựng đầy cam sành. Lý Hậu trúng cử chánh tổng lần này cũng là hợp lòng dân. Bởi ông giàu thật nhưng của cải đều do bàn tay, khối óc của ông làm nên chứ không phải do nhũng nhiễu, đục khoét của dân như nhiều kẻ cường hào khác. Vào vụ chăm cam, Lý Hậu đã có tròn 30 mẫu cam sành, bờ bãi kéo dài tới ba cây số nằm dọc bờ sông Thương nhưng ông còn muốn... Ông Hậu vay được tiền nhà băng rồi mở rộng diện tích trồng cam sành lên tới đúng năm chục mẫu như ông hằng mơ ước. Chỉ sau ba năm ông đã trả xong tiền vay nhà băng và trở thành điền chủ giàu có bậc nhất hàng tỉnh. Nhưng dù giàu có nhưng ông Hậu vẫn luôn giữ được nề nếp gia phong, sống hiếu thảo với bậc sinh thành, thuận hoà với bà con hàng xóm và hảo tâm cứu giúp người nghèo khổ sa cơ. Năm 1940, Vào mùa giáp hạt từng đoàn người nghèo đói ở Thái Bình, Hà Nam, Ninh Bình... kéo nhau lên vùng Bắc... Ông Hậu và bà Hai xuôi dòng sông Thương về phủ lạng Thương để biếu cam ngài công sứ. Cuộc gặp gỡ chỉ diễn ra trong chốc lát nhưng đã tôn vị thế nhà điền chủ lên một tầng bậc mới, mở ra tương lai tốt đẹp cho quả cam sành Bố Hạ. Nó có thể sẽ có mặt ở thị trường Pháp trong một ngày không xa. Ông Hậu lại gặp quan Tuần Phủ Bắc Giang xin được tờ Biểu, giới thiệu ông vào kinh đô Huế yết kiến nhà Vua. Chuyến vào Huế lần này của ông mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nhằm lấy vị thế của người đứng đầu... Lệnh trưng thu thóc của phát xít Nhật như một tiếng sét đánh vào giữa làng, khiến dân tình nháo nhác sợ hãi, lo lắng. Làng xóm chìm trong nỗi lo mới, kẻ thù xâm lăng bây giờ là phát xít Nhật vốn nổi tiếng hiếu chiến và cực kì tàn bạo. Chánh Hậu sốt ruột, lo lắng khi việc thu thóc nộp cho phát xít Nhật ở các xã còn chưa hoàn thành. Chánh Hậu nghĩ ra cách thảo sẵn biên bản vay thóc bắt các nhà giàu phải giao thóc cho nhà nghèo để nộp, sau này bắt họ đi cày thuê để trả nợ, mười cân thóc ba buổi cày.... Thằng Lung con lão Lý Cờ phải lòng Hạnh ra mặt. Lung đã lừa được nhiều cô gái trong làng nhưng với Hạnh hắn có tình cảm thật và hứa lấy cô làm vợ. Tưởng hạnh phúc lấy được chồng con nhà giàu đã về tay, Hạnh chủ động hiến dâng đời con gái cho Lung nhưng cô không ngờ Lung cũng chỉ là một người yếu thế trong nhà, hắn không thể lấy cô khi ông bà Lý Cờ không cho phép. Chánh Hậu hoàn thành vụ thu thuế thì quay sang thu hoạch cam sành đưa tới thị trường các nơi. Vụ cam năm nay được mùa, quả cam căng,... Ông Hậu ăn cùng cam, ngủ cùng cam trong mùa thu hoạch. Vụ cam năm nay bội thu, cam sành Bố Hạ được đưa đi khắp trong Nam ngoài Bắc nên ông Hậu càng phấn khởi. Tết Tân Tỵ tới gần, ông Hậu cùng bà Hai lại mang cam đi biếu tri phủ Lạng Giang- người sát cánh cùng ông chèo lái con thuyền tổng Đào Quán. Hai ông bà có dịp thư thái tận hưởng không khí chợ Thương và thưởng thức ẩm thực chốn thành thị, rồi xin mấy chữ của thày đồ Nho về treo tết. Ông bà lại bí mật vào tiệm kim hoàn mua 20 lạng vàng xong rồi... Tình hình chính trị ngày càng căng thẳng nên cái Tết cổ truyền cũng chóng vánh hơn. Khắp phủ lạng Thương tới vùng Bố Hạ, quân phát xít Nhật cùng quân Pháp thay nhau đàn áp dân nghèo. Ông Hậu sang Tiên Ngũ chúc tết quê bà Ba, rồi quay về tới Kép lại ghé thăm nhà thơ Bàng Bá Lân, là bạn tâm giao của ông Hậu. Ở tệ xá nhà thơ Bàng Bá Lân, ông Hậu lại gặp mặt nữ sĩ Anh Thơ và hoạ sĩ Tạ Thúc Bình. Họ vốn là những người bạn văn chương với nhau. Ở nhà Bá Lân, ông Hậu và mọi người lại thưởng thức những vẫn... Tin Hạnh có chửa với thằng Lung đã vang khắp làng khắp tổng. Từ trẻ con đến người già đều coi Hạnh là đồ đĩ bợm, đáng phỉ nhổ, khinh ghét, còn ông Hậu vốn là người cấp đất cho Hạnh, lại thuê cô lấy củi chung thân cho nhà bếp thì im lặng, không dám bênh cô. Hạnh được tha tội thả bè trôi sông nhưng phải chịu tôi làng phạt vạ, lôi ra gọt đầu bôi vôi bếu riếu khắp làng để răn đe tội hoang thai. Sinh thấy Hạnh bị Mõ rong đi bêu khắp làng thì rất buồn, anh thấy mình bất hạnh không thể làm gì để cứu... Làng Mai tuy trên bến dưới thuyền, tấp nập quanh năm, giàu có lên trông thấy nhưng chủ yếu vẫn là dân nghèo, xơ xác, thiếu đói triền miên, cái nghèo từ kiếp này sang kiếp khác. Do đó nạn trộm cướp vẫn xảy ra khiến cho ông Hậu lệnh phải canh gác cẩn mật hơn để tránh bọn gian manh. Cuộc đấu tranh chống thuế và đòi tiền công vét máng của nông dân thôn Trường Hà, Phù Lão thắng lợi, gây tiếng vang lớn trong phủ Lạng Giang và rộng hơn nữa. Nhiều người nghi ngờ đằng sau cuộc đứng lên đó có bàn tay của... Cụ giốc- cha ông Hậu mất đi được mấy tháng thì bà Hai cũng một mực từ giã làng Mai về Thị Cầu ở với mẹ. Mất cha, vắng bà Hai ông Hậu thật sự mất đi hai người cố vấn tin cậy nhất. Ở diễn biến khác, Lão Cờ tưởng kế sách “Điệu hổ ly sơn” đuổi thằng Lung ra khỏi nhà sẽ khiến nó sống dở mà bỏ con Hạnh nghe theo ông thế nhưng ngược lại Lung về làng Mai lai sống hạnh phúc với mẹ con Hạnh. Lão Cờ bèn sai hai gia đinh bắt hai bố con Lung về, lại sai người nhốt hắn vào nhà khoa khoá cửa lại, còn đứa bé giao... Làng Mai bước vào vụ thuế cũng là lúc địa hạt phủ Lạng Giang bỗng bùng phát dịch sốt rét. Làng Mai bị chết ba người, hai đứa con nhà bà Cua và ông Mễ. Mất ông Mễ, ông Hậu mất đi người coi cam chỉn chu, tận tuỵ, ông tiếc ngẩn, tiếc ngơ. Giờ đây Hạnh đã vui vẻ trở lại, cô cũng cởi mở hơn với Sinh. Nhà ông Hậu vừa trải qua một vụ cướp, ông bị mất ba con trâu mộng. Cũng thời gian này, ở ấp Tam Sơn, phủ Lạng Giang phong trào Việt Minh đã phát triển mạnh. Lớp học chính trị, tập võ thuật, rèn đội ngũ,... Người dân bị bắt phải dành một phần ruộng để trồng đay cho Nhật, chính sách tô, thuế, trưng thu lương thực của Nhật ngày càng hà khắc khiến người dân lâm vào cảnh cùng cực. Dân nghèo tứ xứ đổ về làng Mai xin được gánh bùn đổ gốc cam cho ông Hậu ngày càng nhiều. Mùa chăm sóc cam, hàng trăn con người gánh bùn dọc ven sông Thương như chảy hội. Tháng 6/1944 làng Mai xảy ra vụ chết đuối thương tâm, nạn nhân là sáu cô gái người Thái Bình lên làng Mai làm thuê cho nhà ông Hậu. Vì muốn sang bãi cam... Nghe tin Việt Minh âm thầm hoạt động ở khắp nơi khiên ông Hậu lo lắng. Ông cho rằng Việt Minh chủ yếu là dân nghèo nên căm ghét cánh hào lý và những người giàu như ông. Nghe câu chuyện dân biểu tình không chịu trồng đay ở Hương Gián thắng lợi ông Hậu càng lo hơn. Biết đâu ngay trong tổng Đào Quán của ông cũng có Việt Minh mà ông không biết. Dưới sự giúp sức của Việt Minh những cuộc biểu tình đấu tranh chống chính quyền Nhật còn diễn ra ở nhiều nơi trên đất Bắc giang. Các lý trưởng, chánh... Phong trào Việt Minh ngày càng lớn mạnh ở Bắc Giang, đặc biệt là đất Hoàng Vân Hiệp Hoà. Sự thắng thế của phe đồng minh trên thế giới khiến cho quân Nhat muốn nhân cơ hội hất cẳng Phap để toàn quyền ở Việt Nam. Trước thời cuộc ngày càng phức tạp Ông Hậu càng băn khoăn cho số phận của mình sẽ đi về đâu, gia tài của ông rồi sẽ ra sao. Nhà Chánh tổng Lý Cam ở ấp Tây Sơn trở thành địa điểm hoạt động cách mạng của quân Việt Minh, trong đó cô Quế thường xuyên ăn ngủ và làm việc tại đây để tuyên... Nhận chức phó Quận trưởng, ông Hậu buộc phải giao toàn bộ việc gia đình cho hai người vợ còn ông luôn phải cắm đầu vào việc công, thúc ép các tổng trồng đay, trồng thầu dầu và thu sưu, thuế...và ông còn có nhiệm vụ dò tìm và dập tắt phong trào Việt Minh trong Quận để nó không thể lây lan. Mặc dù không muốn cái chức “quận phó” này nhưng ông Hậu không còn cách nào để thoái thác, ông càng thấy mình quẫn trí, bế tắc, lo cho mạng sống của mình. Cùng lúc đó đồng chí Hoàng Hải được phân công về quận... Dưới sự chỉ huy của đồng chí Hà Thị Quế hai kho thóc Nhật ở Lục Liễu và Bến Phà nhanh chóng bị phá tan khiến bọn Nhật trở tay không kịp. Chúng điên cuồng ép quận Hậu phải tìm giết bằng được Việt Minh đã phá kho thóc. Đêm ngày 17/8/1945 quận Hậu bị Việt Minh bắt giải đi cải tạo ở chiến khu. Tin quận Hậu bị bắt giải đi khỏi làng làm xáo động cả một vùng làng quê. Ngay sau ngày quận Hậu bị bắt mặt trận Việt Minh làm lễ ra mắt dân làng, tuyên bố chính quyền xã thuộc về tay nhân dân trực tiếp... Ông Hậu cùng 5 người nữa phải tham gia lớp học của Việt Minh, được lắng nghe tình hình trong nước và quốc tế. Nghe tin Hà Nội tiến hành tổng khởi nghĩa , giành chính quyền từ tay phát xít Nhật khiến các học viên vui mừng, sẵn sàng đứng ra ủng hộ tài sản cho Việt Minh nhưng ông Hậu cảm thấy lo lắng hơn cho thân phận mình, ông ước gì mình không có những đoạn làm Lý trưởng, chánh tổng, quận phó thì giờ ông đã vui bao nhiêu. Uỷ ban hành chính lâm thời xã Đào Quán được thành lập, lá cờ đỏ sao... Ngày 26 tháng 11 năm 1945 ông Hậu mãn khóa cải tạo. Một cán bộ cải huấn tên Hồng đưa ông từ An toàn khu Chiến khu Việt Bắc về nhà> Bữa cơm đoàn tụ gia đình thạt ấm cũng và tràn ngập niềm vui Sau khi tiễn anh Hồng, cán bộ cải huấn sang đò Bến Gai về đơn vị, ông Hậu cùng ông Thảnh sang bãi cam Trại Giang. Sau ba tháng xa bãi cam, ông Hậu bật khóc trước rừng cam với hằng hà sa số những quả cam bao la bát ngát. Với ông, bãi cam này không chỉ là nguồn thu nhập lớn về kinh tế mà còn là... Sau khi hoàn thành khoá học cái tạo ở chiến khu, ông Hậu đã thấu hiểu rõ hơn cục diện hiện tại. Ông không còn vị thế cao quý ngày trước nhưng ông cảm thấy thanh thản khi bộc lộc được tấm lòng của mình trước cách mạng, quyết định ủng hộ cách mạng. Nạn đói từ tháng giêng năm trước giờ đây cũng nguôi ngoai đôi chút. Nhưng quân đội Tưởng Giới Thạch lấy danh nghĩa quân đồng minh sang Việt Nam ngày càng bánh trướng, bức ép người dân bán thóc, lúa. Quân đội Pháp núp bóng dưới quân đội Anh đã nổ... Đồn trưởng quân đội Trung hoa vào gặp ông Hậu mời ông đi theo Đảng Việt Quốc của Tưởng Giới Thạch nhưng ông Hậu khôn khéo thoái thác. Ông đã cam kết đi theo Việt Minh rồi, ông cũng nhận ra Tưởng Giới Thạch trên danh nghĩa đồng minh để chống phât xít Nhật nhưng thực ra là tìm cách lật đổ Việt Minh không chừng. Ngày bầu cử Quốc hội nước Việt Nam dân chủ cộng hoà sắp tới, các vị trong uỷ ban hành chính lâm thời xã Đào Quán, Mặt trận Việt Minh, Dân quân tự vệ... Bầu cử đại biểu quốc hội kết thúc. Chính phủ liên hợp, gồm nhiều đảng phái được hình thành, trong đó đại biểu Việt Minh chiếm 120 ghế, số ghế dành chi Việt Quốc, Việt Cách là 70 ghế. Một vụ cam nữa đi qua, ông Hậu lại cùng mấy đầu tớ đi mua hơn chục lạng vàng về cất đi. Ông nhận ra chỉ có giống cam sành Bố Hạ này là có hiếu, có nghĩa với ông nhất. Trong thâm tâm ông Hậu chỉ mong dân làng quên đi những chức tước trước đây của ông để ông được sống bình yên, một lòng đi theo cách mạng, góp công góp của... Làng Mai qua cơn đói nhờ phong trào “hũ gạo cứu đói” do Hồ Chủ Tịch phát động. Vừa lúc đó thì ông Hậu nghe tin nước ta sẽ bị Pháp xâm lược một lần nữa. Bọn mật thám Pháp tìm đến ông Hậu lôi kéo tham gia đội mạng lưới mật thám của Pháp nhưng ông Hậu đã nhất quyết một lòng đi theo con đường cách mạng do cụ Hồ lãnh đạo. Tháng 7/1946 phủ Lạng Giang bước vào bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp tỉnh, huyện và xã. Ngay sau đó ông Hậu được bầu là chủ tịch uỷ ban hành chính xã. Ông Hậu phấn khởi vô... Ông Hậu nhận chức chủ tịch xã và mong muốn đem hết sức mình phục vụ nhân dân, không để dân đói, dân mù chữ. Chi bộ Đảng xã Đào Quán họp phiên mở rộng có sự có mặt của ông Hậu phổ biến lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của chủ tịch Hồ Chí Minh. Từ hôm Hồ Chủ tịch ra lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, ông Bốn quy định Chi bộ và Uỷ ban xã phải làm việc cả ngày lẫn đêm tại trụ sở uỷ ban phòng khi có việc đột xuất. Khí thế phá đường chặn giặc đang bốc lên ngùn ngụt ở Đào Quán từ người già tới lớp... Đội du kích Đào Quán đã đánh đuổi hai tàu chiến hiện đại của giặc Pháp ra khỏi địa phận làng Mai. Tàu giặc vội quay đầu rồ máy chạy xuôi. Du kích Đào Quán đã kết thúc trận chống càn với chiến thắng đầu tiên thật oanh liệt. Rằm tháng giêng, ông Hậu cùng làng Mai xây dựng “làng kháng chiến” sẵn sàng ứng phó khi quân giặc quay trở lại. Với tinh thần mỗi thôn một phái đài, mỗi người dân là một chiến sĩ”, các gia đình đều chọn nơi kín đáo để đào hầm bí mật, cất giấu lương thực, tiền nong, đồ đạc. Đại hội Đảng bộ tỉnh đang diễn ra thì phải dừng lại do được tin quân Pháp bắt đầu đánh chiếm phủ Lạng Thương. Các đại biểu nhanh chóng về các địa phương kịp thời triển khai nhiệm vụ chiến đấu. Ông Hậu tự giác chấp hành ngay chỉ thị của tỉnh, giảm 25% mức tô cho các hộ coi cam ngay trong vụ này. Trung ương Đảng ra chỉ thị toàn dân toàn diện chống thực dân Pháp xâm lược. Quân Pháp chiếm được thị xã Bắc Giang và bắt đầu mở rộng địa bàn chiếm đóng. 16 du kích có phẩm chất tốt, đứng đầu là Sinh được xã... Ông Hậu suốt ngày túc trực ở trụ sở uỷ ban xã để chỉ đạo các thôn làng làm kháng chiến, bao nhiêu việc gia đình ông giao hết cho hai bà vợ. Vụ cam sành năm nay các tuyến đường Hải phòng, Hà Nội bị phong toả nên ông Hậu phải cho người đi các tỉnh phía Bắc để kiếm người mua cam. Năm 1950 Trung ương Đảng và Hồ Chủ tịch quyết định mở chiến dịch biên giới. Xã Đào Quán được huyện giao 17 xuất dân công, sáp nhập với các tiểu đội dân công xã khâc thành đại đội dân công hoả tuyến mang vác, làm đường... Ông Dương Văn Hậu bị bắt trói đưa đi biệt giam. Uỷ ban hành chính xã yêu cầu bà cả giao toàn bộ tài sản trong nhà cho lãnh đạo huyện. Dân làng đổ ra xem ông Hậu bị bắt đi mà không một ai lên tiếng hay thương xót, ông chỉ biết phó mặc cho số phận. Một cán bộ toà án huyện được cử về Đào Quán để chuẩn bị cho vụ xét xử vụ trọng án tên địa chủ khét tiếng là Dương Văn Hậu. Không khí làng quê Đào Quán nóng lên từng này. Chưa đầy một tháng thì mọi việc đã được hoàn tất. Một đội cốt cán gồm 10 người được xem...